Jesień to czas pięknych kolorów, długich wieczorów i przyrody, która szykuje się do zimowego odpoczynku. To również moment, gdy nasza odporność jesienią bywa wystawiona na próbę – częściej łapiemy infekcje, czujemy zmęczenie i spadek energii. Warto więc zatroszczyć się o ciało i ducha w sposób naturalny i prosty, korzystając z mądrości, jakie daje nam natura.
Święta Hildegarda z Bingen, benedyktyńska mniszka i wizjonerka żyjąca w XII wieku, zostawiła nam wiele praktycznych wskazówek, które do dziś są zadziwiająco aktualne. W jej medycynie odporność nie była tylko sprawą diety – była wynikiem harmonii między tym, co jemy, jak żyjemy i jak dbamy o ducha.
Oto 5 wskazówek św. Hildegardy na wzmocnienie odporności w jesienne dni:
1Odżywianie – orkisz i zdrowe jelita
Odżywianie ma kluczowe znaczenie dla naszej odporności. To, co jemy każdego dnia, decyduje o tym, jak silny jest nasz organizm i jak radzi sobie z infekcjami. Nie bez powodu mówi się, że odporność zaczyna się w jelitach – to właśnie tam znajduje się większość komórek układu immunologicznego. Zdrowa, dobrze pracująca flora jelitowa to jeden z najważniejszych sprzymierzeńców w budowaniu odporności.
Święta Hildegarda z Bingen zalecała odżywianie, które wspiera jelita, unikanie ciężkich i nadmiernie przetworzonych potraw oraz stosowanie przypraw wspomagających trawienie, takich jak bertram czy koper włoski. Na szczególne miejsce w jej naukach zasługuje orkisz – zboże, które nazywała najlepszym dla człowieka.
Orkisz to najlepsze zboże. Jest on ciepły, tłusty, bogaty w składniki odżywcze i smaczniejszy niż inne gatunki zbóż. Spożywającemu go człowiekowi zapewnia odpowiednie ciało i dobrą krew oraz wesołe usposobienie i radość w sercu. – Physica, św. Hildegarda z Bingen.
Orkisz to nie tylko źródło łatwo przyswajalnych składników odżywczych, ale także zboże, które naturalnie wspiera układ pokarmowy i nie obciąża jelit. Dzięki temu wzmacnia odporność od podstaw, dostarczając organizmowi energii i siły życiowej.
Co więcej, orkisz wyróżnia się obecnością thiocyanatu (rodanidu) – związku, który pełni niezwykle ważną rolę w organizmie człowieka. To naturalny czynnik:
wspierający i budujący układ odpornościowy,
wspomagający wzrost i regenerację komórek nerwowych, krwi, tkanek kostnych oraz ciał odpornościowych.
Badania naukowe potwierdzają, że dzięki wysokiej zawartości rodanidu orkisz:
pomaga zapobiegać powstawaniu komórek nowotworowych,
działa antyalergicznie,
wykazuje właściwości przeciwzapalne.
To właśnie obecność rodanidu sprawia, że orkisz nie jest tylko zwykłym zbożem, ale prawdziwym pokarmem leczniczym, harmonijnie łączącym wartości odżywcze z działaniem prozdrowotnym.
W codziennej diecie warto sięgać po orkisz w różnych postaciach – chleb, płatki, kasze, makarony czy ciasteczka – aby budować odporność i korzystać z jego niezwykłych właściwości zdrowotnych. W naszych wcześniejszych wpisach na blogu pokazywaliśmy już, dlaczego orkisz wyróżnia się na tle innych zbóż oraz jak można wykorzystać go w kuchni (np. w formie płatków, kaszy czy mąki do wypieków).
👉 Orkisz – dlaczego św. Hildegarda nazywała go najlepszym zbożem?
👉 Orkisz czy pszenica – które zboże jest lepsze dla zdrowia? Fakty z badań
💡 Pragnę podkreślić, że pisząc o orkiszu, mam na myśli wyłącznie pradawne, ekologiczne odmiany. W szczególności odmianę Oberkulmer Rotkorn. To właśnie ona jest dziś uważana za jedną z najczystszych i najcenniejszych odmian orkiszu – wolną od nowoczesnych krzyżówek, bogatą w składniki odżywcze i zachowującą swoje pierwotne właściwości.
2 Środki lecznicze i ziołowe kuracje
W medycynie św. Hildegardy niezwykle ważne miejsce zajmują naturalne środki lecznicze – napoje, mieszanki i kuracje ziołowe, które wspierają odporność i przywracają równowagę organizmu. Hildegarda traktowała je jako uzupełnienie codziennej diety i profilaktykę, szczególnie w okresach osłabienia.
Wśród jej zaleceń znajdziemy m.in.:
✅Napój pietruszkowy – uniwersalny środek przeciwko niewydolności serca i wszelkiego rodzaju niedomogom serca. To jeden z jej najważniejszych napojów wzmacniających, który do dziś znajduje zastosowanie w medycynie hildegardiańskiej. Napój pietruszkowy działa wzmacniająco, poprawia krążenie i harmonizuje pracę całego układu sercowo-naczyniowego. Hildegarda zalecała go nie tylko osobom cierpiącym na osłabienie serca, ale także w profilaktyce – aby wspierać serce w codziennym funkcjonowaniu, zwłaszcza w okresach większego obciążenia. Dzięki prostemu składowi można przygotować go również współcześnie. Jego regularne stosowanie pomaga utrzymać serce w dobrej kondycji i wspiera ogólną odporność organizmu.
✅Napój piołunowy – jeden z najbardziej znanych środków profilaktycznych według Hildegardy, polecany szczególnie od maja do października. Napój piołunowy to kuracja oczyszczająca i wzmacniająca. Ma bardzo szerokie działanie:
poprawia funkcję nerek i reguluje pracę całego układu moczowego,
usuwa skurcze i wzmaga ukrwienie,
oczyszcza żołądek i jelita,
działa tonizująco na błony śluzowe,
wzmaga apetyt,
działa przeciwzapalnie i wzmacnia odporność.
✅Miód gruszkowo-ziołowy – w medycynie św. Hildegardy to najważniejszy środek leczniczy dla jelit. Jelita są fundamentem zdrowia, a ich dobra kondycja decyduje o sile całego organizmu. Dlatego tak dużą wagę św. Hildegarda przykładała do kuracji, które oczyszczają i wzmacniają układ pokarmowy. Miód gruszkowo-ziołowy określała jako „cenniejszy od złota”, ponieważ – uwalnia jelita od pleśni, grzybów, bakterii chorobotwórczych i substancji trujących. To właśnie te czynniki mogą stać się przyczyną wielu dolegliwości, osłabienia odporności, a nawet poważniejszych chorób. Regularne stosowanie tej kuracji oczyszcza jelita, wspiera ich prawidłowe funkcjonowanie i przywraca równowagę całemu organizmowi. Dzięki temu miód gruszkowo-ziołowy nie tylko wspomaga trawienie, ale również wzmacnia odporność od podstaw.
✅Mieszanka ziołowa z koprem włoskim – w jej skład wchodzą: koper włoski, galgant, dyptam i jastrzębiec. Hildegarda podkreślała, że mieszanka ta jest dobra dla wszystkich – zarówno dla osób chorych, jak i zdrowych.
Regularne stosowanie tej mieszanki przynosi wiele korzyści:
wspiera naturalne trawienie i łagodzi dolegliwości żołądkowe oraz jelitowe,
poprawia przemianę materii i stabilizuje układ krążenia,
zapewnia zdrowy, naturalny kolor skóry,
likwiduje nadmierną potliwość, zwłaszcza nocną,
chroni przed chorobą wieńcową, zawałem serca, dolegliwościami żołądka i arteriosklerozą.
Mieszanka z koprem włoskim to doskonały przykład, jak proste połączenie ziół może działać kompleksowo – wspierać układ pokarmowy, krążenie i ogólną odporność organizmu.
✅Napój z rzęsy wodnej – w medycynie św. Hildegardy napój z rzęsy wodnej zajmuje szczególne miejsce jako środek normalizujący siły obronne organizmu. Chroni przed chorobami związanymi z zaburzeniami pracy układu immunologicznego, takimi jak nowotwory czy choroby z grupy autoagresji. Jego działanie polecane jest również w przypadku częstych nawrotów przeziębień i zakażeń bakteryjnych. Dzięki specyficznemu mechanizmowi – wzmacnianiu systemu odpornościowego i uruchamianiu naturalnych sił obronnych – napój z rzęsy wodnej staje się prawdziwą alternatywą dla klasycznego leczenia antybiotykowego. To wyjątkowy przykład, jak proste środki roślinne mogą skutecznie wspierać odporność i chronić organizm przed osłabieniem.
3 Ruch i świeże powietrze
Święta Hildegarda zwracała uwagę, że człowiek powinien codziennie troszczyć się o ciało także poprzez aktywność. Pisała, że ciało potrzebuje umiarkowanego wysiłku, aby zachować zdrowie i równowagę. Codzienny ruch to jeden z filarów zdrowia. Nie chodzi o intensywne treningi – wystarczy umiarkowany wysiłek, aby wzmocnić ciało i poprawić odporność. Nawet najprostsze formy ruchu, takie jak spacer, praca w ogrodzie czy lekka gimnastyka, mają działanie lecznicze i profilaktyczne.
Regularna aktywność fizyczna:
poprawia krążenie i dotlenia organizm,
wspiera naturalne mechanizmy obronne,
pomaga utrzymać prawidłową wagę i przemianę materii,
redukuje stres i napięcia,
wzmacnia serce i mięśnie.
Jesień to doskonały czas, by korzystać ze świeżego powietrza – spacery w lesie czy parku nie tylko hartują organizm, ale też wprowadzają spokój i równowagę wewnętrzną. Ruch łączy ciało z naturą, przynosząc zdrowie i dobrą energię na co dzień. Zachęcam Cię, aby próbować różnych aktywności i znaleźć tę, która daje Ci najwięcej radości. Dla jednych będzie to spacer, dla innych rower, nordic walking, joga czy pływanie. Różnorodność sprawia, że łatwiej utrzymać regularność, a ruch staje się przyjemnością, a nie obowiązkiem.
4Równowaga ducha i emocji
Odporność to nie tylko kwestia ciała, ale również stanu ducha. Emocje w ogromnym stopniu wpływają na nasze zdrowie – nadmiar złości, lęku czy smutku osłabia organizm, natomiast radość, wdzięczność i wewnętrzny spokój działają wzmacniająco.
Święta Hildegarda podkreślała, że człowiek jest jednością duszy i ciała. Dlatego dbając o harmonię wewnętrzną, dbamy równocześnie o siły fizyczne. Mniszka opisywała ludzkie cnoty i wady, które wpływają na nasze zdrowie – zarówno wewnętrzne, jak i fizyczne. Uważała, że praca nad sobą, nad własnymi emocjami i charakterem, jest równie ważna jak odpowiednia dieta czy ziołowe kuracje. Umiejętność wyciszenia, pielęgnowania pogody ducha i unikania nadmiernych trosk to naturalne lekarstwo, które wzmacnia nas od środka.
W codziennym życiu warto szukać prostych sposobów na równowagę emocjonalną:
chwila ciszy, modlitwy lub medytacji,
praktyka wdzięczności,
kontakt z naturą,
czas spędzany z bliskimi,
zajęcia, które dają radość i odprężenie.
Pogoda ducha, harmonia emocji i wewnętrzny spokój tworzą tarczę ochronną, która pomaga zachować zdrowie i budować odporność. To właśnie równowaga ducha i emocji sprawia, że ciało funkcjonuje lepiej i łatwiej radzi sobie z wyzwaniami codzienności.
5Sen i odpoczynek
Sen to fundament zdrowia i naturalny sprzymierzeniec odporności. To właśnie podczas snu organizm się regeneruje, a układ odpornościowy pracuje najintensywniej. Brak odpowiedniego wypoczynku osłabia ciało, zaburza gospodarkę hormonalną i sprawia, że stajemy się bardziej podatni na infekcje.
Święta Hildegarda zwracała uwagę na rytm natury i na to, że człowiek powinien żyć w zgodzie z porządkiem dnia i nocy. Zbyt długie czuwanie, przepracowanie czy niepokój duszy wyczerpują siły organizmu, podczas gdy regularny i spokojny sen przywraca równowagę.
Warto zadbać o kilka prostych zasad:
kłaść się i wstawać o podobnych porach,
- spać 7-8 godzin na dobę
unikać przepracowania i nadmiaru bodźców przed snem,
stworzyć sobie warunki sprzyjające wyciszeniu – cisza, świeże powietrze, lekka wieczorna kolacja,
w ciągu dnia pozwolić sobie na chwile odpoczynku i regeneracji.
Sen nie jest stratą czasu – jest inwestycją w zdrowie. To właśnie on domyka wszystkie filary odporności. Bez odpoczynku nawet najlepsza dieta czy aktywność nie przyniosą pełnych efektów.
Odporności nie buduje się w jeden dzień – to proces, na który składają się codzienne wybory. Już w XII wieku św. Hildegarda podkreślała, że zdrowie opiera się na prostych fundamentach – odpowiednim jedzeniu, sile ziół, ruchu, wewnętrznej równowadze i odpoczynku. Te zasady nie straciły nic ze swojej aktualności. Wiadomo, że w jej czasach nie pisano jeszcze o suplementacji. Dziś jednak wiemy, jak ważne są dla odporności witamina D3+K2, witamina C, kwasy omega-3 i wiele innych. Coraz częściej docenia się także ekspozycję na zimno i hartowanie organizmu, które w naturalny sposób mobilizują układ odpornościowy do działania.
Mądrość św. Hildegardy, połączona ze współczesną wiedzą, pokazuje, że odporność budujemy wtedy, gdy w zgodzie łączymy troskę o ciało, ducha i codzienne nawyki. Jeśli zadbamy o te elementy, jesień i zima nie muszą kojarzyć się z osłabieniem, ale mogą stać się czasem spokoju, siły i odnowy.
mgr Małgorzata Gasparewicz
Literatura:
Hildegarda z Bingen, Physica. Uzdrawiające dzieło stworzenia – naturalna siła oddziaływania rzeczy. Legnica 2014.
Hildegarda z Bingen, Causae et curae. O przyczynach i leczeniu chorób. Legnica 2014.
Alfreda Walkowska, Powrót do harmonii. Program zdrowia według św. Hildegardy z Bingen. Legnica 2024.